Op 25 september 1901 werd in het kleine dorpje Bromont-Lamothe een man geboren die zich in zijn leven zou ontwikkelen tot een van de meest invloedrijke filmmakers van zijn tijd: Robert Bresson. En het zou een lang leven worden: bijna een eeuw later, in 1999, overleed hij. In al die vele jaren heeft hij een klein oeuvre achtergelaten; zijn catalogus telt slechts dertien titels. Dat was niet alleen te wijten aan het gebrek aan commercieel succes, Bresson was ook een eigenzinnige man die zich verre hield van de filmindustrie, een man die alles zelf in de hand wilde houden, die sterke artistieke overtuigingen had waaraan nooit getornd mocht worden. Bij het grote publiek zijn zijn minimalistische, existentiële films nooit doorgebroken, zijn invloed op andere filmmakers is des te groter. Zijn opvattingen en filmische benadering van verhalen, thema's en acteurs hebben hem een prominente plaats in de filmgeschiedenis opgeleverd.
Bresson over acteren
Zeker zijn ideeën over acteren waren even radicaal als spraakmakend. Hij geloofde dat acteren zo natuurlijk mogelijk moest, dat het ontdaan moest worden van alle, in zijn ogen overdreven expressie en emoties die hij zag bij traditionele theater- en filmacteurs. Bij voorkeur werkte hij dan ook met niet-professionele acteurs die hij 'modellen' noemde. Voor velen was het hun eerste rol, voor een aantal ook meteen hun laatste, zoals Nadine Nortier (Mouchette) en Antoine Monnier (Le Diable probablement).
In de repetities liet hij scènes tientallen keren opnieuw doen, net zo lang tot elke theatraliteit verdwenen was. François Leterrier, de hoofdrolspeler uit zijn meesterwerk Un condamné à mort s'est échappé, maakte het mee. Na eindeloze repetities is zijn vertolking tot op het bot uitgebeend, met een verbluffend eindresultaat. Bresson meende dat het innerlijk van een personage, en daarmee de complexiteit van het menselijk bestaan, alleen begrepen kon worden als alle woorden en gebaren geautomatiseerd waren.
Natuurlijk was er ook kritiek: zijn opvattingen zouden juist niet tot meer realisme leiden, zouden anti-expressief zijn. Desalniettemin was zijn invloed groot op het werk van andere regisseurs, onder wie Krzysztof Kieślowski, Lars von Trier en de gebroeders Pierre en Luc Dardenne.
Lijden
Met die werkwijze sneed Bresson de thema's aan die hem aan na het hart lagen. Zijn katholieke achtergrond noopte hem te reflecteren op religie en spiritualiteit. Dat doet hij in Journal d'un curé de campagne over de teloorgang van een dorpspriester en in Au hasard Balthazar, waarin hij aan de hand van de lotgevallen van een ezeltje de cyclus van lijden en verlossing onder de loep neemt.
In de ogen van Bresson kwam veel van dat lijden voort uit materialistische hebzucht, wat vaak leidt tot geweld. Dat zien we in Pickpocket, een Dostojevkiaans verhaal over een zakkenroller die recht meent te hebben op het geld van 'nietszeggende' mensen en in Une femme douce over een vrouw die ten ondergaat aan de jaloezie en bezitterigheid van haar echtgenoot. Hoe hebzucht tot moreel verval leidt, komt misschien wel sterkst aan de orde in zijn allerlaatste film L'Argent, waarin een vals geldbiljet een rampzalige reeks van gebeurtenissen in werking zet.
Un hommage
De films van Bresson zijn sober van toon, maar krachtig in expressie. Juist het minimale gebruik van beelden en geluid nodigt uit verder te kijken dan wat aan de oppervlakte zichtbaar is; achter het alledaagse gaat een diepere betekenis schuil. Om dat te illustreren vertoont Rialto de acht hierboven genoemde films – een eerbetoon aan een groot regisseur.